Dîvân Edebiyatı, Kişiler-Kişilikler Sözlüğü,

Zavotçu G.

Aydın Yayınevi, Ankara, 2006

  • Yayın Türü: Kitap / Mesleki Kitap
  • Basım Tarihi: 2006
  • Yayınevi: Aydın Yayınevi
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Kocaeli Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Önsöz

 

Dünya tarihinin oluşumunda doğa güç ve olayları ile diğer canlıların  etkisi olsa da insanın yeri yadsınamaz. Yaratılış silsilesinin son halkası (Mahlûkât-ı Selâse) ve yaratılmışların en şereflisi (eşref-i mahlûkât) olan insan, ilk çağlardan beri dünya tarihinin en büyük itici gücü olmuştur. Aklını kullanma ve konuşabilme yeteneği ile olayların merkezinde yer almış, gelişimini kendi isteği doğrultusunda yönlendirme çabasında olmuştur.

 

Bu çaba içerisinde çeşitli sıfat ve kimlikleriyle öne çıkan kişilerin dünya tarihinde özel bir yeri vardır. Farklı dil, din, ırk, boy (kavim) ve milliyetten olan bu kişiler olayların seyrini olumlu ya da olumsuz yönde  etkilemiş, dünya tarihinin sayfalarında yer alarak öyküleri yüzyıllarca ağızdan ağıza anlatılmış ve kulaktan kulağa yayılmıştır.

 

Kökü mâzîde, dalları ise âtîde bir ağacı andıran insanın geçmişi, geçmişte adı duyulmuş kişileri bilmesi geleceğini sağlam temeller üzerine kurması açısından önemlidir. Bu bağlamda tarihe kayıtsız kalmamak, dünya tarihinin oluşumuna etkide bulunmuş kişilerin yaşam öyküsünü öğrenip gerekli dersleri çıkarmak bir sorumluluk olarak algılanmalıdır.

 

Tarihe adını yazdırmış kişiler bakımından dîvân edebiyatı bir hazinedir. Uzak Doğu’dan Avrupa ortalarına, Karadeniz’in kuzeyinden Afrika içlerine uzanan bölgenin kültürünü yansıtan bu edebiyat metinlerinde binlerce kişi ve kişiliklerin sözü edilir, bir kısmının da öyküsü anlatılır.

 

Dünyası ve söylemiyle günümüz insanına yabancı kalan dîvân edebiyatı metinlerinin anlaşılabilmesi terim, deyim ve sanatlarının açıklanması yanında kişi ve kişiliklerinin tanınmasını da gerektirir. Kişi ve kişiliklerinin bilinmesi dîvân edebiyatını kolay anlaşılır bir hale getirecek, kapılarını okura açacaktır. Bu kapının açılmasına katkıda bulunmak için başlattığım bir çalışmanın ilk meyvesini almanın mutluluğu içerisindeyim. Mutluluğumun bir nedeni de yıllar önce ebedi yolculuğa çıkmış olan anne-babama karşı bir görevi yerine getirebilmiş olmak.

 

Böyle bir sözlüğün ortaya konulmasının uzun ve yorucu bir çalışma sürecini gerektireceği açıktır. Üç yıllık bir süreç sonucu okuyucuya sunduğumuz Dîvân Edebiyatı Kişiler-Kişilikler sözlüğünün şimdiki boyutuyla sınırlı kalmayacağını, gözden geçirilecek eserlerle daha da genişleyeceğini söyleyebiliriz. Büyük bir olasılıkla, sonraki baskılarında yeni kişi ve kişilikler esere girecek, bu durum da hacmini genişletecektir.

 

Dersleri ve eserleriyle bende bu sözlüğü hazırlama fikrinin oluşmasını sağlayan ve üniversiteden öğretmenim olan değerli öğretim üyelerine teşekkür ederim. Hayatta olanları saygıyla, ebediyete göçenleri ise rahmetle anıyorum. Bulunduğum yerde onların emeği büyüktür. Ayrıca, eserleriyle ufkumu açan sahanın değerli araştırmacılarına da teşekkür ederim. Sözlüğü hazırlama aşamasında eserlerinden büyük ölçüde yararlandığımı belirtmek isterim. Gerek eser tarayıp bilgi toplama, gerekse seminer ödevi ve bitirme tezleriyle çalışmama destek veren lisans ve yüksek lisans öğrencilerime de teşekkür ederim. Üç yıl boyunca büyük bir sabır ve özveri gösterip manevi desteklerini esirgemeyen eşim Meral ve biricik kızım Sıla’ya da ayrıca teşekkür ederim. 

 

                                                                                  Gencay Zavotçu

                                                                                  Kocaeli- Şubat 2006